Emotie regulatie

Een ander belangrijk principe van de theorie is coregulatie. Coregulatie gaat over verbinding met elkaar. Volgens de piramide van Maslow zijn veiligheid, zekerheid en sociaal contact belangrijke basisbehoeften van de mens. Ook in de ‘six human needs’ van Tony Robbins komt de sterke behoefte aan een gevoel van verbondenheid nadrukkelijk terug.

De link met de polyvagaaltheorie is dat mensen elkaars autonome toestand kunnen ‘voelen’ en op elkaar afstemmen. Je kent dat wellicht als je in de buurt van iemand komt en ‘het voelt niet prettig’, of je voelt je juist aangetrokken zonder dat je brein weet waarom. Hier is je sociale zenuwstelsel aan het werk. Coregulatie is de interactie tussen deze zenuwstelsels van mensen.

Tot slot heeft Stephen Porges het begrip ‘neuroceptie’ in het leven geroepen. Dit principe beschrijft dat het autonome zenuwstelsel op signalen reageert nog vóórdat het denkende brein betrokken kan raken (dat laatste is namelijk de ‘perceptie’). Hij noemt het: “ontdekken zonder bewustzijn”.

“Leuk al die zenuw-theorie, maar wat heeft dit met ademhaling te maken?” vraag je je misschien af. In het dagelijks leven zul je merken dat je voortdurend in een andere toestand van ‘zijn’ kan zitten, je gaat op en neer op de ladder. Vanwege het principe van neuroceptie ben je je dit vaak niet of te laat bewust, want je lijf heet de actie al ingezet voordat je brein het opmerkt. En als mens heb je behoefte aan sociale verbondenheid en ontspanning, dus wil je zo veel mogelijk bovenin de ladder komen en blijven.

Hoe goed je kunt schakelen tussen de drie toestanden, bepaalt je mate van veerkracht en vitaliteit. En dit heeft absoluut zijn invloed op je welzijn en je gezondheid.

Als je die wil verbeteren, zult je dus moeten leren om bewust waar te nemen in welke polyvagale toestand je je bevindt. Pas dan is het mogelijk om reacties van je autonome zenuwstelsel bewust te beïnvloeden en veranderen. Dat is de manier om de weg naar veiligheid en verbinding te vinden, naar welzijn en gezondheid. Hoe je dat doet? Met je ademhaling!

Want je ademhaling is een rechtstreekse afspiegeling van de gevoelstoestand waarin je je bevindt. Word je maar eens bewust van hoe je op dit moment ademhaalt en hoe je je nu voelt… Wat merk je op? Je zenuwstelsel stemt op elk moment onbewust je ademhaling af op de basisbehoeften van je lichaam.

Het mooie is dat deze verbinding twee kanten op werkt. Daarom kun je ook je autonome zenuwstelsel beïnvloeden door middel van een doelbewuste ademhaling. Zuchten is het makkelijkste voorbeeld hiervan, het is een soort reset van je regulatie. Met een zucht van verlichting laat je spanning los. Het brengt je vanuit een actieve sympathische toestand naar een ontspannen parasympathische toestand toe. Je kunt bewust zuchten, maar let eens op dat je ook vaak onbewust zucht. Je zenuwstelsel weet precies wat je lichaam nodig heeft, daar heb je je brein niet voor nodig.

Je kunt bewust oefenen met zuchten om te ervaren hoe je kunt wisselen tussen deze twee toestanden.

Adem kort, krachtig en hoorbaar in door je mond. Trek daarbij je schouders op en doe je ogen wijd open. Hou dit een paar tellen vast.
Laat vervolgens je adem lang en langzaam los met een diepe hoorbare zucht van verlichting. Ontspan je schouders en verzacht je ogen.

Herhaal dit een paar keer en voel wat je ervaart.

Wat er gebeurt is dat je met je inademing je sympathische systeem activeert. Je laat de vagale rem los en komt in actie. Door dit gecontroleerd te doen zorg je dat je niet in een stress reactie van vechten of vluchten komt. Je ervaart een gevoel van ‘veilig van binnen, bij jezelf’.

Met een uitademing activeer je je (ventrale vagale) parasympathische systeem. Je trekt de vagale rem aan en komt in ontspanning. Je ervaart een gevoel van ‘veilig verbonden, samen met de ander’.

Dit laatste kan zo’n sterk effect hebben dat je ademhaling vanuit die ventrale vagale toestand samenkomt met die van de ander, en jullie synchroon gaan ademhalen; diepe verbinding.

Jorg Reuvers, april 2022